Park Staromiejski w Sieradzu


Województwo: łódzkie

Powiat: sieradzki

Najstarszym parkiem w Sieradzu jest Park Staromiejski, usytuowany pomiędzy ulicami Sienkiewicza, Klonową i Lokajskiego oraz Ośrodkiem Sportu i Rekreacji. Zarząd nad parkiem sprawuje Urząd Miasta Sieradza, który jest równocześnie jego właścicielem. Powierzchnia parku wynosi 4,5 ha. Został on założony na zboczu rzeki Warty.

Wejścia do parku usytuowane są od strony ulicy Sienkiewicza, Lokajskiego i Klonowej. Po parku poruszamy się alejkami asfaltowymi, wyłożonymi płytami chodnikowymi, wysypanymi żwirem i ziemią, wzdłuż których umieszczone są ławki. Dodatkową atrakcją parku jest niewielki plac zabaw dla dzieci. W centrum parku znajduje się staw z wysepką pośrodku. W związku z tym, że park umiejscowiony jest nad rzeką Wartą, w sezonie letnim (lipiec - sierpień) czynna jest plaża. Park nie posiada stałych szaletów, jednak w czasie większych imprez właściciel zapewnia szalety przenośne. W parku znajdują się budynki należące do MOSiR-u (Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Sieradzu): budynek restauracyjny usytuowany nad brzegiem Warty i 7 budynków hotelowych (obecnie w likwidacji). Park posiada parkingi.

Historia

Sieradzki Park Staromiejski założony został w 1824 r. Centralnym punktem parku jest amfiteatr, którego najciekawszym elementem jest stara, bo pochodząca z 1916 roku, altana, do niedawna wykorzystywana jako lokal gastronomiczny. Obecny amfiteatr oddano do użytku w 1970 roku i od tego czasu służy jako miejsce wielu przedstawień teatralnych i koncertów muzycznych. Jego widownia może pomieścić około 2500 widzów. Najcenniejszym pod względem historycznym obiektem parku jest modrzewiowy dworek, którego powstanie datuje się na wiek XIX. Dworek pochodzi ze wsi Wrząca, gdzie pełnił funkcję domu zarządcy. Jego związki z historią regionu sięgają roku 1863, kiedy to służył za szpital powstańcom styczniowym, rozbitym przez Rosjan we Wrzącej 19 listopada 1863 r. Do Sieradza przeniesiony został w 1970 roku.

Ścieżka

1. Kierujemy się na lewą stronę wejścia (kierunek północno-zachodni). Po prawej stronie zwraca uwagę klon pospolity (zwyczajny), który od wieków był magicznym drzewem opiekującym się nie tylko ludźmi żywymi, ale i tymi, których dusze odeszły w zaświaty.

W Polsce klon pospolity rośnie na terenie całego kraju. Osiąga wysokość od 25 do 30 m. Korę ma podłużnie, wąsko spękaną. Liście 5-7 klapowe, wcięcia między klapami zaokrąglone, klapy ostro zakończone, w ogonkach przewody mleczne. Owocuje w wieku 15 lat. Gdy rośnie na otwartej przestrzeni, wydaje owoce wcześniej. Żółtozielone kwiaty zebrane we wzniesione baldachogrona, zapylane przez owady, rozwijają się w kwietniu przed ukazaniem się liści. Owocem są skrzydlaki z płaskimi orzeszkami. Skrzydlaki tworzą ze sobą kąt rozwarty. Dojrzewają we wrześniu, a opadają w październiku. Gatunek dobrze znosi zanieczyszczenia powietrza.
Drewno klonu pospolitego ma oryginalną barwę: jest żółtawobiałe z różowym odcieniem. Ponieważ daje się łatwo polerować, a jest twarde, elastyczne i rezonansowe, stosuje się je w meblarstwie i wyrobie instrumentów muzycznych.

2. Kierujemy się na asfaltową alejkę w kierunku północnym. Po przejściu 12 m zatrzymujemy się przy kolejnym drzewie rosnącym po lewej stronie ścieżki. Jest to robinia akacjowa. Nie jest naszym rodzimym drzewem, silnie jednak wrosła w naszą polską tradycję. Wiążą się z nią liczne wierzenia ludowe (występuje w nich pod fałszywą nazwą akacji). Jedno z nich jest związane z obsadzaniem cmentarzy akacjami (widoczne jest to szczególnie na starych cmentarzach wiejskich). Nasi przodkowie, żyjący w ciągłej trwodze przed duchami, sadzili na mogiłach kolczaste krzaki, aby w ten sposób uniemożliwić zmarłemu wydostanie się spod ziemi i składanie nocnych wizyt żywym.

Ojczyzną robinii jest Ameryka Północna. Nazwę swą zawdzięcza francuskiemu botanikowi Jean Robin, którego zasługą jest sprowadzenie w 1601 roku tego gatunku do Europy.

Robinia akacjowa osiąga wysokość 20-30 m. Ma pień pokryty spękaną korowiną i cierniste gałązki. Liście nieparzystopierzaste, długości 10-25 cm, złożone z 9-19 eliptyczno-owalnych całobrzegich listków, ukazują się dopiero pod koniec maja. Wkrótce po nich rozwijają się białe, pachnące kwiaty, zebrane w zwisające grona.
Robinia akacjowa ma silny, bardzo rozległy system korzeniowy. Na korzeniach znajdują się brodawki z bakteriami wiążącymi azot z powietrza. Dzięki temu gleba wzbogaca się, ale jednocześnie zatruwa przez wydzieliny korzeniowe (eutrofizacja).

Robinia jest drzewem szybko rosnącym. Ma duże wymagania pod względem światła, bardzo skromne natomiast pod względem pokarmowym i wilgotności gleby. Jest rośliną miododajną. Cenione jest również jej drewno.

3. Po przejściu kolejnych 60 m spotykamy po lewej stronie alejki gruszę pospolitą. W najdawniejszej Polsce grusza nosiła nazwę krusza - a Kruszwica nad Gopłem wzięła swoją nazwę od mnogości drzew tego gatunku, rosnących na miejscu późniejszego grodu i wokoło niego.

Z gruszą, zwaną pospolicie ulęgałką, wiązało się wiele zabobonów i przesądów. To właśnie dzika grusza, kierująca się nakazami tajemniczych sił, gdy czasem ponownie zakwitała, wróżyła śmierć temu ze współmałżonków, który pierwszy owo ponowne kwitnienie zauważył, a przepowiadała również bardzo szybkie następne wesele osobie pozostałej we wdowieństwie.

Jej ojczyzną jest Europa Południowa, Środkowa i Zachodnia. Grusza pospolita, występująca w Polsce, najczęściej jest małym drzewem wysokości od 10 do 20 m, tworzącym gęstą koronę z ciernistymi gałązkami. Może żyć od 200 do 250 lat. Korowina pnia jest kostkowato spękana. Liście od jajowatych do okrągławych, drobno piłkowane, na ogonkach długości 2-5 cm (ogonki są mniej więcej tej samej długości co blaszka liściowa).

W kwietniu i maju ukazują się białe kwiaty z czerwonymi pylnikami. Kuliste owoce o długich szypułkach mają po dojrzeniu barwę żółtozieloną i są ulubionym pokarmem ptaków i zwierzyny (ulęgałka). Różowawe drewno jest twarde i ciężkie. Sporządza się z niego wyroby stolarskie i instrumenty muzyczne.

4. 35 m dalej po tej samej stronie ścieżki rośnie wiąz polny. Drzewo to ma bardzo długie dzieje. Wiąz występował na obszarze dzisiejszej Eurazji już 65 milionów lat temu. Nic więc dziwnego, że wszedł do wielu mitów i baśni, wierzeń i praktyk guślarskich.

W Polsce wiąz miał opinię drzewa dobrego, życzliwego ludziom. Dlatego tak często sadzony bywał w pobliżu domów przez kmieci, królów a nawet świętych. Jan III Sobieski, któremu przypisuje się szczególne upodobanie do sadzenia drzew, bardzo lubił wiązy.

Drzewo osiąga wysokość ponad 30 m. Może żyć kilkaset lat i wytworzyć dość gruby pień. Liście jajowate, długości 5-10 cm, u nasady wyraźnie niesymetryczne, z wierzchu gładkie ciemnozielone, podwójnie piłkowane.
Kwiaty ukazują się wczesną wiosną pod koniec marca. Owoce - płaskie i wydłużone orzeszki - osadzone na jednej trzeciej wysokości jajowatego, błoniastego skrzydełka, dojrzewają pod koniec maja.

5. Po przejściu kolejnych 15 m dochodzimy do amfiteatru. Po prawej stronie, tuż przy rozwidleniu alejki, rośnie brzoza brodawkowata. To chyba najbardziej polskie drzewo. Potocznie nazywana jest brzozą płaczącą. A to dlatego, że skórkę najmłodszych części gałązek pokrywają małe tarczowate gruczołki wydzielające kropelki żywicy. Nazwano te kropelki łzami.

Brzoza jest pospolitym drzewem klimatu północnego, a jej gatunki są rozpowszechnione w Europie, Ameryce i Azji. Drzewo to osiąga wysokość 20-25 m. Ma smukły pień i długie, cienkie gałązki zwisające z konarów. Żyje 200 lat. Liście skrętoległe, romboidalne lub trójkątne, długości 3-6 cm, podwójnie piłkowane.

Brzoza brodawkowata jest drzewem rozdzielnopłciowym. Zaczyna wydawać owoce w wieku około 10 lat. Kwiaty, zebrane w oddzielne kotki, ukazują się w kwietniu. Owoce (oskrzydlone orzeszki długości 2 mm, osadzone w kątach łusek w walcowatym, ścisłym owocostanie długości 2-3 cm) dojrzewają w lipcu; są roznoszone przez wiatr. Daleki lot nasion oraz małe wymagania pod względem jakości i wilgotności gleby czynią z brzozy ważny gatunek pionierski.

Brzoza jest drzewem wielce użytecznym. Liście brzozy wykorzystywane bywają w medycynie. Wywar z nich stanowi środek moczopędny i przeciwrobaczny dla ludzi i zwierząt, a stosowany zewnętrznie - goi wyrzuty skórne. W farbiarstwie - z dodatkiem kredy i ałunu - daje żółć zwaną z niemiecka Schűttgelb. Kora brzozy ma zastosowanie w garbarstwie, wzmacnia skórę i zapachem swym zabezpiecza przed molami. Drewno brzozy brodawkowatej, twarde i elastyczne, wykorzystywane jest w stolarstwie, a jej sok - w przemyśle kosmetycznym.

6. W rozwidleniu ścieżki możemy obejrzeć okaz klonu polnego.

Rośnie w Europie Zachodniej, Środkowej i Wschodniej (na północy sięga do Skandynawii). Drzewo osiąga wysokość od 7 do 10 m, tylko w lasach łęgowych na żyznych glebach przekracza 15 m. Pień klonu polnego jest pokryty siatkowato spękaną korowiną. Liście pięcioklapowe, długości 6-9 cm, klapy tępe, prawie całobrzegie. Po zerwaniu liścia z ogonka liściowego wypływa sok mleczny.

Klon polny owocuje w wieku 20 lat. Żółtozielone kwiaty, zebrane we wzniesione, owłosione baldachogrona, ukazują się w maju jednocześnie z liśćmi. Owoce, w postaci skrzydlaków z płaskimi orzeszkami, dojrzewają w końcu września. Skrzydlaki ustawione są prawie w jednej linii, tworząc kąt rozwarcia około 180 stopni.
Klon polny jest gatunkiem wolno rosnącym, z płytkim systemem korzeniowym. Drewno ma twarde, używane głównie w tokarstwie i stolarstwie, jak również w snycerstwie.

7. 8. 42 m dalej, po obu stronach trasy rosną naprzeciw siebie dwie lipy - drobnolistna (7) i szerokolistna (8). Sąsiedztwo lipy szerokolistnej i drobnolistnej pozwala nabyć trwałą umiejętność odróżniania obu gatunków. Okaz lipy szerokolistnej jest pomnikiem przyrody, choć brak na nim oznakowania. Obwód drzewa wynosi 300 cm.

Lipa do późnego średniowiecza była drzewem opiekuńczym poszczególnych osób i całych rodów. Kiedy urodziło się dziecko, sadzono koło domu lipę, wierząc w tajemniczy związek między siłą życiową i przydatnością tego drzewa a cechami i losem nowo narodzonego człowieka. Śluby też upamiętniano sadzeniem lip.

Występuje nieomal w całej Europie. Na północy dochodzi prawie do Bałtyku, a na wschodzie obejmuje zachodnią Ukrainę. W Polsce spotykana często w południowej części na niżu oraz na Wyżynie Małopolskiej, w Górach Świętokrzyskich i na Podkarpaciu. Jest wymagająca pod względem żyzności i wilgotności gleby. Dorasta do 30-33 m wysokości. Może żyć do 1000 lat.

Jej liście są owłosione - często obustronnie i na ogonkach, nieco ukośnie sercowate, długości 6-10 cm, od spodu z kępkami białawych włosków w kątach nerwów, z dobrze widocznymi nerwami trzeciego rzędu. Owocuje w wieku około 30 lat. Owocem są grubościenne, jajowate orzeszki długości 8 mm, z 4-5 wyraźnymi żeberkami, słabo kutnerowato owłosionymi, zebrane po 2-5 w owocostan.

Występuje w całej Europie. Na północy sięga po Szwecję, a na wschodzie po Ural. W Polsce występuje na terenie całego kraju (w górach do 800 m n.p.m.).

Może żyć do 800 lat. Liście ma nieco ukośnie sercowate, zaostrzone, długości 5-8 cm, piłkowane, od spodu niebieskozielone, z kępkami rdzawych włosków w kątach nerwów.

Lipa zaczyna owocować między 10 a 30 rokiem życia. Jej żółtawe kwiaty, zebrane po 5-8 w zwisające wierzchotki wydają w lipcu odurzającą woń. Intensywnie odwiedzane są przez pszczoły. Owocem lipy jest kulisty, gładki, cienkościenny orzeszek.

Lipa należy do ważnych gatunków miododajnych. Miękkie, białawe drewno lipy stanowi wspaniały materiał rzeźbiarski. Wykorzystał je między innymi Wit Stwosz do wyrzeźbienia Ołtarza Mariackiego. Łyko lipy używane jest do wyrobu plecionek.

9. Nieco głębiej po lewej stronie alejki rośnie kolejne pomnikowe drzewo - klon pospolity, o obwodzie pnia 260 cm. Od rozwidlenia idziemy w kierunku północno-zachodnim. Po przejściu 19 m po prawej stronie ścieżki spotykamy drzewo oznaczone na mapce jako obiekt X. Jest to platan klonolistny - trzecie pomnikowe drzewo na terenie parku. Jego obwód wynosi 265 cm

Jest prawdopodobnie mieszańcem powstałym w Wielkiej Brytanii ze spontanicznego skrzyżowania się platana wschodniego z platanem zachodnim. Jest bardziej wytrzymały na mróz od tamtych gatunków i dzięki temu można było rozpowszechnić go w całej Europie Środkowej aż do Bałtyku. To okazałe drzewo przekracza wysokość 30 m. Ponieważ stara korowina odpada dużymi, cienkimi płatami, ukazując żółtą warstwę młodszej, pień ma wygląd łaciaty. Liście ma dłoniasto klapowe, z 3-5 klapami długości 12-25 cm.

Platan kwitnie w maju; kwiaty męskie i żeńskie, zebrane w kuliste główki, wiszą oddzielnie na długich szypułkach. Kuliste owocostany rozpadają się na wiosnę, uwalniając małe orzeszki zaopatrzone w pęczek włosków u nasady.
Platan klonolistny ma stosunkowo duże wymagania zarówno pod względem światła, jak i żyzności. Jest bardzo cennym drzewem dla miejskich terenów zieleni, ponieważ dobrze znosi powietrze zapylone i zadymione.

10. 15 m dalej, po tej samej stronie alejki rośnie grab pospolity. Jak dalece drzewo to jest pospolite na naszych ziemiach, dowodzą bardzo liczne nazwy miejscowości wywodzące się od grabu: Grabów, Grabina, Grabownice, Grabczychy, Grabki Duże, Grabki Małe i inne.

Grab pospolity jest drzewem Europy Środkowej, Zachodniej i Południowej. Na wschodzie sięga po Białoruś i Ukrainę. W Polsce występuje na terenach północno-wschodnich i wschodnich.

Drzewo to osiąga wysokość od 10 do 20 m. Pień u odziomka ma często listwowate zgrubienia i aż do późnego wieku pokryty jest gładką, szarą korowiną. Liście podłużnie jajowate, podwójnie piłkowane, zaokrąglone u nasady. Kotki męskie i żeńskie występują na tym samym drzewie, pojawiają się w kwietniu - maju po ukazaniu się liści. Owoce, płaskie, żeberkowane orzeszki długości około 8 mm, z trójklapowym skrzydełkiem, dojrzewają w końcu września.

Drewno grabu, ciężkie, niezwykle twarde, trudno łupliwe, bardzo sprężyste, rezonansowe, białe i połyskliwe - używane bywa w stolarstwie i kołodziejstwie, a również do wyrobu instrumentów muzycznych, narzędzi, jak młotki do bicia mięsa, szewskie kopyta, sztyliska, części maszyn, śruby, koła zębate.

11. Na końcu alejki, w odległości 30 m od grabu, spotykamy olszę czarną. Drzewu temu przypisywano nadzwyczajne własności. Liście olchy były i jeszcze do dziś są niezawodnym "lekiem ludowym" na wrzody. W sierpniu, gdy zwozi się do stodół nowe zboże, dobrze jest kłaść olszowe liście jako środek na odstraszenie myszy.
Występuje prawie w całej Europie, od Hiszpanii po Skandynawię, a na wschodzie sięga po daleką Syberię. W Polsce rośnie na terenie całego kraju na stanowiskach bardzo wilgotnych.

Jest gatunkiem światłolubnym i szybko rosnącym. Osiąga wysokość od 25 do 30 m i tworzy strzelisty pień, pokryty ciemnoszarą, prawie czarną, spękaną tafelkowato korowiną. W zimie bardzo łatwo ją rozpoznać po jajowatych, fioletowobrązowych pączkach osadzonych na trzonkach. Szerokie liście, odwrotnie jajowate do okrągłych, długości 5-9 cm, na szczycie tępe lub wycięte, są w młodości nieco lepkie.

Olsza czarna wydaje owoce w wieku 10 lat, a w drzewostanach po 25 roku życia. Kwiaty, zebrane w kotki (męskie – żółte, żeńskie – karminowo-czerwone), zakwitają wczesną wiosną – w marcu, ale wykształcają się w roku poprzednim. Z kwiatostanów żeńskich tworzą się do jesieni zdrewniałe nibyszyszeczki zawierające drobne, brunatne orzeszki. Wyposażone są one w bardzo wąskie skrzydełka z tkanką powietrzną, umożliwiającą nie tylko przenoszenie przez wiatr, ale i przez wodę. Na korzeniach olszy znajdują się guzowate narośla, w których żyją bakterie przyswajające wolny azot z powietrza. Dzięki tej symbiozie i szybko rozkładającym się liściom olsza użyźnia glebę.

Żółtawoczerwone drewno olszy stosuje się w budownictwie wodnym oraz do wyrobu ołówków i oklein. Węgiel z drewna olchowego używany jest do wyrobu prochu.

12. Kończy się alejka i jesteśmy zmuszeni przejść przez pas zieleni w kierunku zachodnim (prostopadle do alejki). Zanim dojdziemy do drugiej alejki mamy możliwość poznać drzewo o wdzięcznej nazwie jesion wyniosły.

Przypisywano temu drzewu właściwości magiczne. Sen pod jesionem krzepił na umyśle, a przy tym był o wiele bardziej bezpieczny niż pod innym drzewem, gdyż węże miały omijać to drzewo z daleka.

Rozpowszechniony w Europie Południowej, Środkowej i Zachodniej. W Polsce występuje na obszarze niżu, sięgając do podnóża Tatr.

Jesion jest drzewem dochodzącym do 30-40 metrów wysokości. Odznacza się wysmukłym, prostym pniem i wysoko osadzoną koroną. Jest wrażliwy na późne przymrozki i po uszkodzeniu pędu wierzchołkowego często się rozwidla. W zimie charakterystyczne są dla niego czarne pączki. W lecie zdobią go duże, nieparzystopierzaste liście, długości 20-35 cm, złożone z 9-13 lancetowatych, piłkowanych listków długości 6-12 cm. Na wolnej przestrzeni owocuje w wieku 25 lat, w drzewostanach późnej – po 40 latach. Kwiaty obupłciowe, niepozorne, bezokwiatowe, zebrane w wiechy, ukazują się przed liśćmi i są zapylane przez wiatr. Owocem są płaskie, eliptyczne orzeszki z języczkowatym, długim, trzycentymetrowym skrzydełkiem.

Jesion wyniosły jest bardzo cennym drzewem leśnym i alejowym. Drewno jesionu – z charakterystycznym rdzeniem jasnobrunatnym i wyjątkowo szerokim żółtawym bielmem - jest twarde, elastyczne, a dzięki temu bardzo wysoko cenione w stolarstwie meblowym.

13. Idziemy dalej w kierunku wschodnim. Tuż przy alejce rośnie topola biała.

Spotyka się ją od Hiszpanii przez Europę Środkową aż do południowej Syberii. W Polsce rośnie w całym kraju, głównie na terenach nadrzecznych. Osiąga wysokość około 30 m. Tworzy silny pień i szeroką, kulistą koronę. Korowinę ma gładką, jasnoszarą, a tylko u podstawy pnia czarną i spękaną. Młode pędy pokryte są filcowatym, białym kutnerem. Liście 3-5 klapowe, długości 6-12 cm, od spodu z białym, filcowatym kutnerem.

Topola biała zaczyna wydawać owoce w wieku 10-15 lat, a w drzewostanach w 20 roku życia. Drzewo to jest dwupienne. Kwitnie w końcu marca, a torebki dojrzewają i pękają w maju. Drewno topoli białej jest miękkie, używane do produkcji celulozy.

14. Idziemy alejką w kierunku południowym. Przechodzimy wzdłuż tylnej elewacji dworku modrzewiowego i skręcamy w lewo. Po przejściu 42 m dochodzimy do skweru położonego w pobliżu stawu. Na skwerze, 8 m od alejki, mamy okazję zaznajomić się z trzecim gatunkiem klonu - klonem jaworem. Rośnie on tutaj w sąsiedztwie dwóch pozostałych klonów (polnego i pospolitego), stąd łatwo w tym miejscu nabyć umiejętności rozróżniania trzech gatunków klonów.

Jawor uchodził w zamierzchłych czasach i w starożytności, aż po średniowiecze za drzewo obdarzone właściwościami boskimi, drzewo dobre, o miękkim sercu, hojne w rozdawaniu szczęścia. W XVIII i XIX w. jawor patronował również zakochanym.

Występuje w Europie Zachodniej, Środkowej i Południowej. Jest to przede wszystkim gatunek górski. Lubi zimne, wilgotne powietrze i świeże, napowietrzone gleby. Osiąga wysokość od 30 do 35 m, średnicę pnia 150 cm, a wiek - kilkaset lat. Pień jest pokryty szarobrunatną korowiną, odpadającą cienkimi płatami. Pączki ma zielone, brunatno obrzeżone i odstające od pędu. Liście 5-7 klapowe, długości 10-16 cm, piłkowane, od spodu szarozielone, osadzone naprzeciwlegle. Z oderwanego ogonka liściowego nie wypływa sok mleczny.

Owocuje w wieku 25-30 lat. Zielonkawe kwiaty, zebrane w zwisające grona, ukazują się w maju. Są w zasadzie obupłciowe, lecz zdarza się niekiedy, że pręciki lub słupki zanikają i stąd spotykane niekiedy kwiatostany widzimy jako jednopłciowe. Owoce złożone z dwóch skrzydlaków tworzących kąt ostry, w nich wypukłe orzeszki; dojrzewają we wrześniu i październiku.

Drewno klonu jaworu, białe lub żółtawobiałe, twarde, trudno łupliwe i elastyczne, z natury atłasowopołyskliwe, daje się łatwo wygładzać i polerować, jest więc chętnie używane do wyrobu mebli, oklein i instrumentów muzycznych.

15. Schodzimy ze skweru w miejscu, gdzie rośnie klon pospolity. Alejką kierujemy się w stronę dworku modrzewiowego. Po przejściu zaledwie 11 m spotykamy okaz dębu szypułkowego. Od najdawniejszych czasów dąb był drzewem świętym. Źródło tej świętości i przyczynę kultu, jakim otaczano dęby, upatruje się nie tylko w imponujących rozmiarach czy siłach żywotnych tego drzewa, lecz także - a może nawet przede wszystkim - w jego mocy przyciągania piorunów i dawania ognia. Nasz dziki przodek, żyjący w lesie, zauważył, iż pioruny najczęściej biją w dęby. Przerażenie kazało mu czcić dęby, a zmysł praktyczny podszepnął krzesanie ognia przy pomocy dwóch kawałków drewna, "naładowanych piorunem".

Jest jednym z najważniejszych i najbardziej rozpowszechnionych w Europie drzew liściastych. Rośnie od Hiszpanii po Ural na wschodzie, a na północy sięga po Szwecję. W Polsce rośnie na terenie całego kraju z wyjątkiem Podhala i Tatr. Żyje od 600 do 800 lat.

Drzewo rosnące samotnie tworzy potężny pień i szeroką, rozłożystą koronę. Do dwudziestego - trzydziestego roku życia dąb ma gładką, szarą korę, która później staje się czarna i głęboko spękana. Liście odwrotnie jajowate, u nasady uszate, długości około 12 cm, niezbyt gładko wrębne, z 4-5 parami klap i ogonkiem długości około 1 cm, ustawione są skrętolegle. Kwiaty męskie zebrane są w żółtawe, luźne, zwisające kotki długości około 10 cm, żeńskie - osadzone po 2-3 na wyprostowanych szypułkach długości 3-8 cm. Kwiaty ukazują się w kwietniu - maju. Owocem jest wydłużony, walcowaty orzech (żołądź) z ciemniejszymi, podłużnymi prążkami, osadzony w miseczce na długiej szypułce.

Dąb szypułkowy ma ciężkie, twarde drewno, które doskonale się nadaje do wyrobu mebli i klepki podłogowej.

16. Dochodzimy do dworku modrzewiowego. Skręcamy w alejkę prowadzącą wokół stawu, na którego środku znajduje się wyspa - miejsce lęgowe łabędzia niemego oraz kaczki krzyżówki. Po przejściu 60 m od dworku zatrzymujemy się przy modrzewiu europejskim.

Gałęzie modrzewia wplatano w wieńce dożynkowe, a to na pamiątkę pradawnych czasów, kiedy najlepsze zboże rodziło się na polach po wykarczowanych i wypalonych lasach modrzewiowych.

Jedyne europejskie drzewo iglaste zrzucające w jesień igły. Osiąga wysokość 40 m i tworzy luźną, wysoko osadzoną koronę. Pień starego drzewa jest pokryty grubą, głęboko spękaną korowiną.

Jasnozielone, miękkie igły, długości 15-30 mm, są osadzone pojedynczo i spiralnie na wydłużonych pędach, a na krótkopędach zebrane po 25-40 w pęczki. W kwietniu modrzew kwitnie jako jedno z pierwszych drzew iglastych (kwiaty żeńskie - purpurowo-czerwone, czasem zielone, męskie - żółte). W jesieni dojrzewają małe, jajowate szyszki, długości 1-3 cm, z jasnobrunatnymi, oskrzydlonymi nasionami, pozostające na drzewie kilka lat.

Drzewo rosnące pojedynczo owocuje po 15 latach, a w zwarciu powyżej 30 roku życia.Modrzew jest gatunkiem szybko rosnącym i światłolubnym. Odznacza się wytrzymałością na mróz oraz upał. Jego trwałe, wysokiej jakości drewno z szeroką, czerwonobrunatną twardzielą, jest bardzo cenione w budownictwie wodnym.

17. Idziemy dalej alejką wokół stawu. Dochodzimy do budynku restauracji. Na skwerze znajdującym się na wprost głównego wejścia rośnie świerk pospolity. W bardzo wielu przejawach życia codziennego błąka się do dziś echo dawnych wierzeń w świętość i magiczną moc świerkowego drzewa. W Pieninach i na Podhalu istnieje zwyczaj sadzenia smreków (w gwarze góralskiej nazwa świerka) w pobliżu domu, najczęściej przy ganku albo koło furtki. Miał chronić ludzi i bydło przed złośliwościami demonów. Później sadzono świerki koło wejścia do domu, aby zagradzały drogę czarom, chorobom i wszelkiemu złu, a przynosiły powodzenie.

W Polsce rośnie na terenie całego kraju, choć jego naturalny zasięg obejmuje tylko Polskę południową oraz północno-wschodnią - na pozostałym obszarze jest zwykle sadzony. Tworzy wysmukłą, stożkowatą koronę z regularnie, okółkowo ułożonymi konarami i osiąga wysokość 40 m, w puszczach nawet do 60 m. Żyje od 400 do 700 lat.

Pień ma pokryty brązową, łuskowatą korowiną. Igły czterokątne, spiczaste, błyszczące, zielone, na przekroju romboidalne, osadzone na trzonkach, charakterystycznych dla wszystkich świerków. Pędy pozbawione igieł mają chropowatą powierzchnię z powodu wystających trzonków. Kwiaty męskie zebrane w żółte kotki. Kwiatostany żeńskie (szyszki kwiatowe o barwie od czerwonawej do zielonkawej), początkowo skierowane pionowo do góry, potem przeginają się ku dołowi, tworząc po dojrzeniu brązowe, wydłużone szyszki, z których podczas słonecznych dni zimowych i wiosennych wypadają oskrzydlone nasiona. Świerk zaczyna owocować w wieku 30 lat, a gdy występuje w zwarciu - w wieku 60 lat.

Świerk nie wymaga wiele ciepła i dobrze znosi mroźne zimy. Dobrze również znosi cień, ale do dobrego wzrostu wymaga wilgotnego powietrza i świeżej gleby. Miękkie i elastyczne drewno świerka ma szerokie zastosowanie w budownictwie. Z kory zaś pozyskuje się garbniki.

18. Po przeciwnej stronie skweru, po prawej stronie ścieżki spotykamy okaz dębu, który jest mieszańcem z przewagą cech dębu bezszypułkowego.

Występuje w całej Europie. W Polsce rośnie na terenie całego kraju z wyjątkiem Mazur i Suwalszczyzny. Jest typowym gatunkiem światłolubnym. Osiąga wysokość od 30 do 40 m.

Liście dębu bezszypułkowego są odwrotnie jajowate, u nasady klinowate, z 5 lub 6 parami klap i ogonkiem długości 1-2 cm. Kwiaty męskie zebrane w zwisające kotki, kwiaty żeńskie - siedzące. Owocem są żołędzie osadzone po 2-5 bezpośrednio na gałązce (brak szypułek).

19. Idziemy alejką równoległą do ścieżki biegnącej wokół stawu. Po przejściu 44 m po prawej stronie alejki spotykamy sosnę pospolitą.

Stara legenda mówi, że kiedy Pan Bóg stworzył polską ziemię i popatrzył na nią kontrolującym okiem, zauważył tu i ówdzie żółtą nagość suchych piasków, wypalonych słońcem i tak łaknących wilgoci i roślinności, że aż ulitował się nad nimi w swoim dobrym sercu i stworzył sosnę.

Sośnie, przypisywano własności magiczne i uzdrawiające. Popiół z jej igieł, przykładany do dziąsła, uśmierzał ból zębów. Nasiona jedzone na czczo uzdrawiały astmatyków.

Sosna pospolita występuje w całej prawie Europie, sięga aż za koło podbiegunowe na północy a na wschód po Syberię.

Osiąga wysokość 30-40 m, tworząc strzelisty pień z wysoko osadzoną koroną. Dolna część pnia jest pokryta grubą, ciemną korowiną, górna - cienką, pomarańczowoczerwoną. Igły sztywne, osadzone parami, długości 4-7 cm, szerokości 1,5-2 mm, u nasady otoczone szarą pochwą.

W maju na wierzchołku długopędu ukazują się czerwone kwiaty żeńskie (czerwone szyszeczki osadzone na trzonkach długości 1 cm). Kwiaty męskie (żółte) skupione są na wierzchołkach pędów zeszłorocznych. Dopiero w jesieni następnego roku zdrewniała szyszka osiąga swą normalną wielkość i z nadejściem wiosny otwiera się podczas słonecznych dni, umożliwiając rozsiewanie nasion, które są opatrzone języczkowatym skrzydełkiem.
Sosna pospolita jest mało wymagającym drzewem, zarówno pod względem klimatycznym, jak i żyzności i wilgotności gleby. Jest gatunkiem o dużym znaczeniu gospodarczym. Dostarcza lekkiego drewna dobrej jakości o jasnobrunatnej twardzieli, używanego w budownictwie, stolarstwie, przemyśle papierniczym. Żywica sosnowa stanowi surowiec do produkcji terpentyny i kalafonii. Bardzo pożyteczne są także igły sosny, wydobywa się z nich bowiem olejki eteryczne. Ale nie tylko. Hodowcy karpi wykryli, że zamiast drogich nasion roślin motylkowych można dawać rybom mączkę z igliwia sosnowego, która zawiera nie mniej białka, węglowodanów i witaminy C, a od której karpie rosną i tyją wręcz niewiarygodnie.

20. Po przeciwnej stronie alejki rośnie niewielkich rozmiarów jarząb pospolity. Jarzębina rośnie na obszarze całej Polski. Wszędzie cieszy się ludzką życzliwością, a w podaniach i legendach jest drzewem, które Pan Bóg stworzył dla przyozdobienia świata i dla nakarmienia dzikich ptaków.

Występuje w formie drzewiastej, a często również krzewiastej. Rośnie w Europie Zachodniej i Środkowej, od niżu po granicę lasów w górach, a w Europie Północnej sięga poza koło podbiegunowe. W Polsce spotykany jest wszędzie, aż po strefę kosodrzewiny. Jest całkowicie wytrzymały na mróz i ma małe wymagania glebowe.
Osiąga wysokość 12-20 m. Jego pień jest pokryty gładką, szarobrązową korowiną. Pączki ma wydłużone, brunatnoczarne i szaro owłosione. Liście nieparzystopierzaste, długości 12-17 cm, złożone z 9-15 listków podłużnie eliptycznych, długości 3-5 cm, ostro piłkowanych.

Jarząb kwitnie w maju. Jego białe kwiaty zebrane są w duże baldachogrona. Do jesieni wykształcają się małe, koralowo-czerwone, jabłuszkowate owoce (rzekome), chętnie zjadane przez ptaki.

21. Pierwszą alejką (wyłożoną płytkami chodnikowymi) skręcamy w lewo. Po przejściu 9 m spotykamy topolę czarną. Obejmuje swym zasięgiem całą Europę Zachodnią, Środkową i Wschodnią oraz Syberię aż po rzekę Jenisej.

Topole rosną bardzo szybko. Osiągają do 36 m wysokości. Pień jest pokryty spękaną, szaroczarną korowiną. Pędy i pączki są żółtawe. Liście szerokie, trójkątne, długości 4-10 cm, zaostrzone, karbowano-piłkowane, osadzone na pędach skrętolegle, rozwijają się w maju. Kotki (męskie – karminowe, żeńskie – zielono-brązowe) zakwitają w marcu – kwietniu, a w maju lub na początku czerwca z pękających torebek wylatują owłosione nasiona.
Lekkie drewno topoli czarnej stosowane jest w produkcji oklein i celulozy.

22. Idziemy dalej alejką wyłożoną płytkami. Tuż przy klombie obłożonym kamieniami rosną dwie wierzby białe.

Wierzba w odległych czasach uchodziła za drzewo płodności. Po wprowadzeniu chrześcijaństwa wierzba dostarczała gałązek na palmy wielkanocne. Ma wierzba również złą sławę w wierzeniach ludowych. W większości naszych podań i legend występuje ona jako mieszkanie czorta.

Jest to najczęściej spotykana w Europie wierzba drzewiasta. W Polsce występuje na terenie całego kraju, na stanowiskach wilgotnych.

Osiąga wysokość 20-25 m i żyje od 80 do 120 lat. Pień uzyskuje grubość 1 m, a u starych drzew jest pokryty podłużnie spękaną, szarą korą. Liście wąskie, lancetowate, drobno piłkowane, pod spodem jedwabisto owłosione.

Jest to drzewo dwupienne. Kwiatostany - żółtawe kotki, ukazują się w kwietniu. Na drzewach żeńskich na początku czerwca dojrzewają torebki z małymi, owłosionymi nasionami.

Wierzba biała jest gatunkiem światłolubnym i wytrzymałym na mróz. Jej miękkie, lekkie i elastyczne drewno jest używane do wyrobu łódek, klepek do beczek oraz do produkcji celulozy. Giętkie pędy wierzbowe stanowią materiał koszykarski.

23. Wracamy do asfaltowej alejki i kierujemy się ku schodom wyjściowym. Przechodzimy przez furtkę w ogrodzeniu z metalowych prętów i po przejściu 18 m skręcamy na pas zieleni, na którym w odległości 15 m od alejki rośnie buk pospolity.

Buk przez długie wieki był drzewem czczonym przez naszych przodków, którzy pod okapami rozłożystych koron bukowych budowali swoje siedziby w poczuciu bezpieczeństwa i spokoju.

Obejmuje swym zasięgiem Europę Zachodnią, Środkową i Południową W Polsce występuje w północno-zachodnich i zachodnich rejonach kraju oraz na południu w Sudetach i Karpatach.

Jest to gatunek cieniolubny i bardzo ekspansywny. Osiąga wysokość od 30 do 40 m i tworzy pień, pokryty gładką, srebrzystopopielatą korowiną. Korona osadzona jest wysoko. Pączki, długości ponad 15 mm, odstające od pędów, ustawione są w dwu szeregach. Liście jajowate, długości 5-10 cm, prawie całobrzegie lub falisto ząbkowane; brzeg blaszki pokryty włoskami.

Kwiaty ukazują się w kwietniu; męskie zebrane w kuliste kotki osadzone na trzonkach, żeńskie osadzone parami w okrywach. Owoce dojrzewają we wrześniu. Są to trójgraniaste ciemnobrunatne lub brunatne, błyszczące, oleiste orzechy, zwane bukwią, długości 1 cm, osadzone parami lub po trzy w kolczastych klapowanych okrywach.
Buk jest gatunkiem wolno rosnącym. Liście jego po opadnięciu wzbogacają glebę w próchnicę. Jego twarde drewno jest używane do wyrobu mebli giętych, klepek podłogowych, podkładów kolejowych oraz celulozy. Bukowe drewno znalazło także zastosowanie w bednarstwie, tokarstwie i przemyśle chemicznym.

Z bukiem związana jest legenda dotycząca wynalezienia fagotu. W połowie XVI wieku świątobliwy ksiądz Afrania, pracował nad wynalezieniem takiej fujarki, "która nie piskiem, lecz ciemną barwą dźwięku chwaliłaby Pana". Fujarki z wierzbiny, topoli, czy sosny dawały się łatwo wykonać, ale nie można z nich było wydobyć pożądanego dźwięku. Na koniec ksiądz Afrania wziął na warsztat twardy buk. I wydarzyło się wówczas coś niezwykłego. W pocie czoła wykręcił z niego długą rurę, wyszlifował, aż tu nagle rura sama wyrwała mu się z rąk, upadła na ziemię i odłamała sobie jeden koniec. Kanonikowi łzy zakręciły się w oczach. Tyle pracy poszło na marne. A tu złamana rura radzi mu, jak ma ją związać i połączyć u dołu kolankiem. Podszepnęła mu nawet nazwę tak powstałego instrumentu - fagot, od łacińskiej nazwy buka Fagus.

24. Wracamy do alejki i schodami kierujemy się do wyjścia. 24 m dalej, po prawej stronie alejki rośnie pomnikowy okaz klonu pospolitego. Jego obwód wynosi 240 cm.

25. Po wyjściu z parku kierujemy się na lewo, a następnie w prawo chodnikiem przy ulicy Sienkiewicza. Po przejściu 36 m zatrzymujemy się przy okazie kasztanowca zwyczajnego.

Kasztanowiec przywędrował do nas z Półwyspu Bałkańskiego. W Polsce, która już od dawna słynęła wspaniałością ogrodów przy królewskich i wielkopańskich dworach, unowocześnionych przez włoskich mistrzów ogrodniczych królowej Bony, kasztanowiec (zwany nieprawidłowo kasztanem) od razu znalazł drugą ojczyznę.
Nie jest naszym rodzimym drzewem. Pochodzi z Azji Zachodniej i południowo-wschodniej Europy. Jednak w Polsce występuje już w XVII w. i bardzo mocno wrósł w nasz krajobraz.

Kasztanowiec biały osiąga wysokość 25 m i tworzy zwartą, szerokojajowatą koronę. Pień ma zawsze skręcony w prawo i pokryty tafelkowato łuszczącą się korowiną. W zimie łatwo go poznać po wyjątkowo dużych, lepkich i naprzeciwległych pąkach. Liście kasztanowca są duże, dłoniaste, złożone z 5-7 wydłużonych, jajowatych listków, najszerszych w 1/3 wysokości od góry. Rozwijają się wczesną wiosną.

Kasztanowiec zaczyna owocować w wieku 10-15 lat. Grzbieciste białe z żółtymi i czerwono-brunatnymi plamkami kwiaty są zebrane we wzniesione wiechy. Do jesieni wykształcają się owoce w postaci skórzastych, kolczastych torebek o średnicy około 5 cm, które pękają, uwalniając 1 lub 2 nasiona, tzw. kasztany. W lecie kasztany stanowią ulubiony pokarm jeleni i saren.

Bibliografia



  • Pokorny J., Drzewa Europy Środkowej, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1980.
     

  • Mowszowicz J.,, Pospolite rośliny naczyniowe Polski, PWN, Warszawa 1977.
     

  • Ruszkowski A., Sieradz i okolice. Przewodnik, Sieradz 2000.
     

  • Prończuk J. (red.), Świat roślin, PWN, Warszawa 1977.
     

  • Szafer Wł., Kulczyński St., Pawłowski B., Rośliny polskie, PWN, Warszawa 1986.
     

  • Śmiałowski J. (red), Szkice z dziejów Sieradzkiego, PWN, Łódź 1977.
     

  • Ziółkowska M., Gawędy o drzewach, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1983.
     

  • http://www.umsieradz.pl
     

  • http://www.sieradz-praga.pl
     


Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa nr 7
ul. Szkolna 4
98-200 Sieradz
e-mail: sp7_dyrektor@wp.pl
Opiekun grupy:
Barbara Plichta 
Autorzy opisu:
Martyna Garbala, Marlena Chlebicz, Żaneta Szawczyk, Marta Mielczarek - uczennice klasy VI.
Współpracujacy nauczyciele:
Jolanta Pacholak – nauczyciel języka polskiego i historii
Urszula Lisowska – nauczyciel plastyki i techniki
Podziękowania:
Realizatorzy projektu serdecznie dziękują pani Wioletcie Halamus ze Starostwa Powiatowego w Sieradzu i pani Urszuli Pająk z Urzędu Miasta Sieradza za udostępnione materiały informacyjne oraz mapkę parku.


Wyszukiwarka

Wyszukiwarka


Kontakt

(to jest kontakt w sprawie tej strony internetowej, a nie kontakt do zarządcy parku) 

Nazwa organizacji
Ośrodek Działań Ekologicznych "Źródła"
Adres organizacji
90-602 Łódź, ul. Zielona 27
Telefon do organizacji
42 632 8118
Adres www organizacji
www.zrodla.org

 
 


Newsletter

wpisz swój e-mail aby otrzymywać informacje o naszych działaniach

Wyślij



© 2010 Ośrodek Działań Ekologicznych "Źródła" | Dzień Pustej Klasy | zielone szkoły | oszczędzajmy wodę | edukacja globalna | Kalendarz świąt ekologicznych