Park podworski w Rusowie


Województwo: zachodniopomorskie

Powiat: kołobrzeski

Rusowo to wieś leżąca na terenie gminy Ustronie Morskie w powiecie kołobrzeskim. Gmina położona jest w środkowej części Pomorza Środkowego, na północy województwa zachodniopomorskiego, na dziesięciokilometrowym odcinku wybrzeża Bałtyku. Rusowo leży przy drodze Strachomino – Dygowo, wieś zamieszkuje około 360 osób. Park położony jest w północno-wschodniej części wsi, jego powierzchnia wynosi 37,62 ha. Właścicielem parku jest gmina Ustronie Morskie. Decyzją Wydziału Kultury i Sztuki Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Urzędu Wojewódzkiego w Koszalinie w 1976 roku park został wpisany do rejestru zabytków pod numerem 918.

Historia

Niepisana historia Rusowa sięga czasów prehistorycznych, na terenie wsi odnaleziono szczątki osady pochodzącej z epoki żelaza (650 – 550 lat p.n.e.) i okresu wpływów rzymskich. Na miejscu odkryto liczne groby i biżuterię z brązu. Z przeprowadzonych badań wynika, że przez dawne Rusowo prawdopodobnie przebiegał „bursztynowy szlak”. Pierwsze wzmianki o Rusowie pochodzą z XII wieku, kiedy to stało się ono darem księcia Racibora dla zakonu benedyktynów z Słupi nad Pianą. Najcenniejszym zabytkiem Rusowa, leżącym w bezpośrednim sąsiedztwie parku, jest liczący sobie ponad 600 lat kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Różańcowej, będący przykładem średniowiecznej architektury sakralnej.
Park założony został w drugiej połowie XIX wieku przez pochodzącą ze Szwecji Charlottę Sophie Henriettę, żonę Ernsta Schrodera. Schrodrowie byli właścicielami olbrzymiego, liczącego ponad 800 hektarów majątku obejmującego wsie Rusowo, Wrzosowo, Lubiechowo i Kłopotowo. Kupiec i konsul kołobrzeski Ernst Friedrich Samuel Schroder, który dorobił się majątku podczas blokady kontynentalnej ogłoszonej na angielskie towary przez Napoleona, uczynił z Rusowa posiadłość rodzinną. Zbudował tu piękny pałac, oranżerię, wzorowaną na greckiej świątynię i, usytuowaną na sztucznie usypanym wzniesieniu otoczonym fosą, wieżę przypominającą wieżę zamku krzyżackiego. Projektantem parku był Peter Joseph Lenné pruski ogrodnik i architekt krajobrazu doby klasycyzmu, który był autorem projektów tak znanych jak np. park pałacowy Sanssouci w Poczdamie, czy ogrodów Tiergarten w Berlinie. Park w Rusowie został zaprojektowany w stylu angielskim z elementami stylu romantycznego. W skład założenia wchodziły: drzewostan parkowy, drzewostan leśny, trzy łąki parkowe oraz zajmujące 0,18 ha stawy. Na zbiornikach wodnych znajdowały się sztucznie usypane wysepki z posągiem Neptuna i rzeźbą czapli. Wiele drzew i krzewów egzotycznych zostało specjalnie sprowadzonych, by park i cała posiadłość mogły zachwycać wielkością i luksusem.
Pod koniec II wojny światowej, na wieść o zbliżających się wojskach radzieckich ostatni Schroderowie popełnili samobójstwo, przeżyła tylko 74 letnia wdowa, która wkrótce zmarła, widząc jak pałac jest szabrowany i niszczony. Do dziś wśród mieszkańców krąży legenda, że zawsze w rocznicę wkroczenia Armii Czerwonej na tereny Rusowa, słychać lament i zawodzenie starej kobiety, dochodzące z samego serca pałacowego ogrodu.
Po przeprowadzonej w 2002 roku inwentaryzacji park został uprzątnięty, a na jego terenie wyznaczono ścieżkę przyrodniczo – edukacyjną. W wyznaczonych miejscach ustawione zostały tablice informacyjne dotyczące wybranych pomników przyrody oraz prezentujące ogólne zagadnienia dotyczące ekologii i ochrony lasu.
Teren parku jest miejscem rozgrywanych corocznie w maju, podczas Dni Ustronia Morskiego, zawodów w biegach przełajowych dla uczniów szkół podstawowych z powiatu kołobrzeskiego. Najlepsi sportowcy walczą zacięcie o miano najlepszego biegacza i ciekawe nagrody. Podczas biegu trzeba wykazać się dużymi umiejętnościami, aby pokonać licznych i silnych konkurentów, a przy tym nie potknąć się o wystające korzenie drzew. W końcowym etapie biegu, żeby dotrzeć do mety, trzeba przeskoczyć przez niewielki strumień. Po zakończonym konkursie, na terenie szkoły w Rusowie, odbywa się uroczyste wręczenie nagród i integracyjne ognisko.
Jesienią uczniowie szkoły podstawowej w Rusowie wyruszają do parku na Sprzątanie Świata. Park zostaje podzielony na obszary i zadaniem każdej grupy jest dokładne sprzątnięcie wyznaczonego terenu. Po zakończeniu akcji również odbywa się ognisko, a mieszkańcy Rusowa cieszą się czystością parku.
Park odwiedzany jest także przez wypoczywających na terenie gminy wczasowiczów, gdyż błękitny szlak prowadzący z Ustronia do najstarszych w Polsce dębów „Bolesława” i „Warcisława” został przedłużony i można nim dotrzeć właśnie do Rusowa.

Przyroda

W zniszczonym parku w 2002 roku przeprowadzono prace porządkowe i pielęgnacyjne oraz inwentaryzację, w wyniku której spisano 1223 drzewa 26 gatunków: platan klonolistny, topola kanadyjska, wiąz polny, brzoza brodawkowata, dereń biały, olsza czarna, orzech szary, klon jawor, świerk pospolity, dąb szypułkowy, daglezja zielona, topola biała, grab pospolity, buk pospolity (także w odmianie czerwonolistnej), lipa drobnolistna, czereśnia ptasia, jabłoń pospolita, grusza pospolita, wierzba krucha, klon pospolity, jarząb pospolity, leszczyna pospolita, kasztanowiec biały, czeremcha zwyczajna, jesion wyniosły, głóg jednoszyjkowy, żywotnik wschodni, suchodrzew tatarski. Nie udało się odnaleźć notowanych w latach 70- tych: tulipanowca amerykańskiego i sosny wejmutki. W drzewostanie odnotowano 44 drzewa o rozmiarach pomnikowych, obecnie 8 drzew zostało uznanych za pomniki przyrody. Są to: platan klonolistny, jesion wyniosły, jesion płaczący, buk purpurowy i cztery okazy lipy drobnolistnej.
Zwierzęta, które możemy spotkać w parku to: dziki, sarny, lisy, wiewiórki oraz wiele gatunków ptaków, m. in.: sójki, sikory, dzięcioły, puchacze. Podczas spaceru trzeba trzymać się wytyczonych ścieżek, gdyż występują tu liczne tereny podmokłe i bagniste.

Ścieżka

Zaplanowana przez nas ścieżka ma charakter dendrologiczno-historyczny. Rosnące na terenie parku drzewa, szczególnie te będące pomnikami przyrody, godne są obejrzenia i poświęcenia im uwagi. Spacerując parkiem warto też zapoznać się z historią wsi i ostatniego rodu zamieszkującego dwór w Rusowie.
Przed wejściem na teren parku należy przypomnieć sobie zasady, które obowiązują podczas poruszania się po takich terenach: nie niszczymy roślinności, nie hałasujemy, nie śmiecimy. Na teren parku wchodzimy głównym wejściem.
1. Zatrzymujemy się nad brzegiem stawu, który był jedną z parkowych atrakcji wkomponowanych w cały kompleks przez projektanta Lennego. Na środku zbiornika widzimy pozostałość sztucznie usypanej wysepki, którą ongiś zdobiły posągi Neptuna i czapli. Gdy po II wojnie światowej zabrakło właścicieli staw zaczął zarastać, a rzeźby zostały wykradzione.
2. Idąc dalej alejką w kierunku wschodnim docieramy do pierwszego z pomników przyrody. Po prawej stronie tuż za stawem rośnie piękna lipa drobnolistna. Drzewo ma około 26 m wysokości, a w obwodzie mierzy 600 cm, ten okaz uważany jest za jedno z najokazalszych drzew tego gatunku w Polsce. Spacerujących latem zatrzymuje w tym miejscu upojny zapach lipowych kwiatów i brzęczenie pszczół i pewnie wielu osobom przypominają się słowa Jana z Czarnolasu:
Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły
Biorą miód, który potem szlachci pańskie stoły.
3. Alejka prowadzi nas teraz do najwspanialszego okazu w parku. Po przejściu kilkunastu metrów, po lewej stronie ścieżki spostrzegamy okazały platan klonolistny. Wysokie na 28 m drzewo o blisko 6 metrowym obwodzie zachwyca swym ogromem i rozłożystą koroną. Platanus x acerifolia jest powszechnie uważany za mieszańca międzygatunkowego pomiędzy platanem wschodnim (Platanus orientalis) i platanem zachodnim (Platanus occidentalis). Wzrok przyciąga charakterystyczna szaropopielata kora łuszcząca się długimi, wąskimi płatami, po których zostają seledynowożółtawe ślady o dość gładkiej fakturze. W tym miejscu możemy zatrzymać się nieco dłużej, ponieważ znajduje się tu stół piknikowy i ławki. Odpoczywając, podziwiamy wspaniały okaz, który w tym parku rośnie samotnie na środku polany. Z reguły platany są uprawiane głównie jako solitery w nasadzeniach parkowych oraz drzewa alejowe (w tej formie można zobaczyć je na Jasnych Błoniach w Szczecinie, gdzie rośnie ich ponad 200) .
4. Skręcamy teraz na północny wschód i dochodzimy do kolejnego pomnika przyrody, którym jest jesion wyniosły. To już drugi z okazów, który może się poszczycić mianem jednego z najokazalszych drzew tego gatunku w Polsce, ma 30 m wysokości i 631 cm w obwodzie. Jeśli wybraliśmy się na wycieczkę z rodziną warto sprawdzić ile osób potrzeba, aby objąć ramionami pień. Jesion jest dorodnym długowiecznym drzewem o cylindrycznej koronie. Jego konary wznoszą się pod ostrym kątem, a pień jest smukły, prosty i pokryty ciemnoszarą matową korą. Charakterystyczne liście jesionu są złożone – jeden liść tworzy od 7 do 11 par listków ułożonych naprzeciwlegle i listek szczytowy. Liść o takiej budowie nazywamy nieparzystopierzastym. Zimą na gałązkach możemy zobaczyć pokaźne czarne pąki. Jesion ma na jednym drzewie trzy rodzaje kwiatów: żeńskie, męskie i obupłciowe. Pojawiają się one przed rozwojem liści.
5. Zatrzymujemy się przy dębie szypułkowym, który co prawda nie jest jeszcze pomnikiem przyrody, ale jak już zostało to wspomniane należy do 44 drzew na terenie parku, które osiągnęły rozmiary pomnikowe. Dęby mają w Polsce duże znaczenie kulturowe, stare okazy tego gatunku zawsze darzone były dużym szacunkiem. Często wiązane były legendami ze znanymi z historii postaciami książąt czy królów. Po zakończeniu zwiedzania parku warto wybrać się błękitnym szlakiem, który z Rusowa zaprowadzi nas do rosnącego niedaleko najstarszego dębu w Polsce, który swe imię „Bolesław” zawdzięcza Bolesławowi Chrobremu.
6. Aby dotrzeć do ruin wieży należy skierować się najpierw na południe, a następnie alejką równoległą do alei kasztanowej iść na wschód do miejsca, gdzie ścieżka odbija lekko na południowy wschód, by po kilkunastu metrach doprowadzić nas na miejsce. Zapewne gdy dotrzemy już do ruin około 150 letniej wieży zadziwi nas ich widok. Usypany pagórek otaczają pozostałości fosy, specjalnie dla turystów usypano przejście, którym można dostać się do zbudowanej na wzór krzyżackiej wieży. Dziwi nas nieco pomysł umieszczenia tego typu budowli w parku założonym na wzór parku angielskiego, ale widać taki był kaprys właścicieli posiadłości.
7. Wracając w stronę wsi zatrzymać się możemy przy najokazalszym z kasztanowców zwyczajnych rosnących na terenie parku. Część z nich tworzy aleję, której widok najpiękniejszy jest wiosną w okresie kwitnienia, a która najchętniej odwiedzana jest, szczególnie przez dzieci, jesienią gdy z drzew spadają okryte kolczastą zieloną torebką lśniące brązowe kasztany. Niestety także i drzew w tym parku nie ominął rozprzestrzeniający się w ostatnich latach motyl szrotówek kasztanowcowiaczek, żerujący na liściach i osłabiający zaatakowane drzewa. Po opadnięciu liści uczniowie ze szkoły w Rusowie grabią je, a następnie palą, aby ograniczyć liczebność tego szkodnika.
8. Zatrzymujemy się jeszcze na chwilę przy pozostałości pałacu rodziny Schroderów. Niestety zachował się tylko fragment schodów i podłogi, która nosi jeszcze ślady dawnej świetności, zauważyć możemy skrawki ozdobnych materiałów, z których została wykonana.
Tu kończy się nasz spacer, mieszkańcy znają dobrze ten urokliwy zakątek gminy, o której mówią jako o swojej małej ojczyźnie i powtarzają – „jak dobrze, że tu mieszkam – a odwiedzający nas turyści cieszą się – jak dobrze, że tu przyjechaliśmy.

Bibliografia

Decyzja w sprawie wpisania dobra kultury do rejestru zabytków, Wydział Kultury i Sztuki, Wojewódzki Konserwator Zabytków, Koszalin 1976, dokumentacja Urzędu Gminy w Ustroniu Morskim
Ewidencja pomników przyrody na terenie gminy Ustronie Morskie według stanu na rok 2002, dokumentacja Urzędu Gminy w Ustroniu Morskim
Kruszewicz Andrzej, Ptaki Polski, Warszawa 2005
Kruszewicz Andrzej, Ptaki Polski – encyklopedia ilustrowana, Warszawa 2007
Kaczanowska M., Przyroda Pomorza Zachodniego, Szczecin 2002
Seneta Włodzimierz, Dolatowski Jakub, Dendrologia, Warszawa 1997
Szkic polowy parku podworskiego w Rusowie dokumentacja Urzędu Gminy w Ustroniu Morskim
Szkic stanu parku podworskiego w Rusowie w okresie przedwojennym, dokumentacja Urzędu Gminy w Ustroniu Morskim
Śmigielski Robert, Przewodnik turystyczny po gminie Ustronie Morskie, Kołobrzeg
Waloryzacja przyrodnicza gminy Ustronie Morskie, Biuro Konserwatora Przyrody w Szczecinie, Szczecin 2004
Witek Waldemar, Studium krajobrazu kulturowego gminy Ustronie Morskie, Szczecin 2004
www.ustronie-morskie.pl

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Gimnazjum im. Orła Białego w Zespole Szkół w Ustroniu Morskim
ul. Wojska Polskiego 8
78-111 Ustronie Morskie
Opiekun grupy:
Ewa Bielec.  
Autorzy opisu:
Angelika Bartczak, Katarzyna Iwańczyk, Dominika Supińska i Iga Supińska uczennice klasy II i III gimnazjum.
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Projekt ten powstał dzięki pomocy wielu osób i chciałybyśmy im wszystkim szczerze podziękować.
? Dziękujemy pani Ewie Bielec za zapoznanie nas z programem, mobilizacje i wnikliwą ocenę pracy.
? Dziękujemy panu Januszowi Supińskiemu i panu Bogdanowi Nicie za pomoc w organizacji badań parku i wycieczek terenowych.
? Dziękujemy pani Halinie Grajek, pani Jolancie Supińskiej z Biblioteki Gminnej w Ustroniu Morskim i pani Wiesławie Świeckiej z Urzędu Gminy w Ustroniu Morskim za udostępnienie danych i pomoc w wyszukaniu informacji na temat parku.
? Dziękujemy naszym rodzicom za okazaną wyrozumiałość, zachętę do napisania pracy i całą okazaną pomoc.

Galeria

  Jeszcze nie dodano załączników. Możesz dodać załączniki po zalogowaniu się.

Wyszukiwarka

Wyszukiwarka


Kontakt

(to jest kontakt w sprawie tej strony internetowej, a nie kontakt do zarządcy parku) 

Nazwa organizacji
Ośrodek Działań Ekologicznych "Źródła"
Adres organizacji
90-602 Łódź, ul. Zielona 27
Telefon do organizacji
42 632 8118
Adres www organizacji
www.zrodla.org

 
 


Newsletter

wpisz swój e-mail aby otrzymywać informacje o naszych działaniach

Wyślij



© 2010 Ośrodek Działań Ekologicznych "Źródła" | Dzień Pustej Klasy | zielone szkoły | oszczędzajmy wodę | edukacja globalna | Kalendarz świąt ekologicznych