Ścieżka dydaktyczna szlakami jeziora Szczucze


Województwo: zachodniopomorskie

Powiat: kamieński

 

Gmina Golczewo leży w północno-zachodniej części województwa zachodniopomorskiego. Przez Golczewo przechodzi 15 południk wyznaczający czas środkowoeuropejski. Zaprojektowana ścieżka prowadzi czerwonym szlakiem turystycznym przez „Las Golczewski’ wokół jeziora Szczucze, dalej do ornitologicznego punktu widokowego i wokół baszty zamkowej. Zarząd nad lasem sprawuje Nadleśnictwo Rokita. Właścicielem obiektów zabytkowych jest gmina Golczewo.

Jezioro Szczucze o powierzchni 39 ha położone jest w górnej części rynny Niemicy. Jest to jezioro polodowcowe – rynnowe zasilane niewielkimi ciekami dopływającymi w północno-wschodniej części. Linia brzegowa jest wyrównana, brzegi południowe i północne są podmokłe. Jezioro pełni funkcję rekreacyjną. W północno-wschodniej części znajduje się kąpielisko i zagospodarowana plaża. Zachodni i południowy brzeg jest zalesiony z punktowymi dojściami do wody. Nad południowym brzegiem znajduje się zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Las Golczewski”.

Największym naturalnym zbiornikiem wodnym jest jezioro Okonie o powierzchni 55 ha, leżące w rynnie rzeki Niemicy, pomiędzy jeziorem Szczucze, a nieistniejącym już jeziorem Samlino. Jest to również jezioro rynnowe, płytkie o wyrównanej linii brzegowej. Na przeważającej długości brzegi są niedostępne. Jezioro charakteryzuje się silną eutrofizacją. Strefie przybrzeżnej towarzyszy pas trzcin, a na brzegu rosną kępy drzew (olcha, wierzba, topola) i zarośli krzewiastych.

Baszta golczewska to obecnie jedyny fragment średniowiecznego zamku, położonego na niewielkim wzniesieniu z trzech stron otoczonego wodą (do wieży przechodzi się przez mostek, obok zamieszczona jest tablica z informacją o zamku i mieście).

Historia

Nazwa „Golczewo” pochodzi od słowa „Golesz” lub „Golisz”, co znaczy „golec”, „goły”. Obecnie nazwa nawiązuje do formy zgermanizowanej „Gűlzov”. Po II wojnie światowej przejściowo nosiło nazwę „Goliszewo”. Po raz pierwszy odnotowano w dokumentach jako „Gűlzov” w 1304 roku.

Golczewo powstało we wczesnym średniowieczu (IX – X w) nad jez. Okonie, jako grodzisko plemienia Wolinian. Otoczone było wałem ziemnym, fosą wypełnioną wodą, dodatkowo zabezpieczone obronną palisadą. Ale tereny te były już wcześniej zamieszkałe, o czym świadczą odkopane przez archeologów w 1959 r. dwie osady kultury łużyckiej. Dokument z 15 lipca 1304 r. wskazuje na sprzedaż grodu i zamku w Golczewie, przez rycerzy Erharda i Wulfekina Smelingów oraz Wedelstedta, biskupowi kamieńskiemu Henrykowi Wachholzowi, przy akceptacji księcia szczecińskiego Bogusława IV. Biskup zobowiązał się do zapłacenia 1200 grzywien. W 1406 roku zamek przechodzi w ręce księcia Bogusława VIII aż do roku 1436, gdy to kapituła kamieńska odzyskała zamek i Golczewo. Ostatnim tytularnym właścicielem zamku z rodu Gryfindorów był siostrzeniec Bogusława XIV – Ernest de Croy, syn Anny. Za jego czasów zamek był zadbany, ocalał z pożogi wojennej. Po jego śmierci, od 1684 roku zamek przejął elektor brandenburski i rozpoczął proces jego dewastacji i niszczenia. W 1840 roku pozostała tylko wieża, jedyny świadek i fragment średniowiecznego zabytku. Obecnie jest ona atrakcyjnym punktem widokowym na jeziora i miasto Golczewo.

Przyroda

Wyznaczona ścieżka dydaktyczna prowadzi fragmentem zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Las Golczewski”. Specyfiką Lasu Golczewskiego jest wielogatunkowość drzewostanu. Na stromym wzgórzu nad jeziorem Szczucze rośnie około 140-letni drzewostan sosnowy z drugim piętrem bukowym, urozmaicony licznymi źródliskami, potokami wypływającymi z urwiska. Rosną tu również potężne buki, które naturalnie się odnawiają oraz pomnikowych rozmiarów graby i jesiony. Jako następstwo naturalnego zakrzewienia występują: kalina koralowa, leszczyna pospolita, czeremcha zwyczajna, bez koralowy, trzmielina pospolita, bez czarny, dereń świdwa, śliwa tarnina, szarłak pospolity. Malowniczość krajobrazu lasu zwiększają rośliny podlegające całkowitej ochronie gatunkowej: wiciokrzew pomorski, grążel żółty, barwinek czerwony, bluszcz pospolity, śnieżyca wiosenna. Spacerując drogami leśnymi napotkamy przepięknie kwitnącą konwalię majową, marzankę wonną, turówkę leśną, kruszynkę pospolitą. Rośliny te podlegają częściowej ochronie gatunkowej.

Fauna Lasu Golczewskiego jest bardzo bogata. Wśród płazów spotkamy ropuchę szarą, kumaka nizinnego, żabę wodną, żabę trawną, żabę moczarową, żabę jeziorową. Ze względu na swą pożyteczną rolę jaką odgrywają w biocenozie, większość naszych płazów jest objęta ochroną gatunkową. Z gadów zanotowano występowanie jaszczurki zwinki, padalca zwyczajnego, zaskrońca, żmiję zygzakowatą. Żyje tu też jeż zachodni i jeż wschodni, zając szarak, wiewiórka, jeleń i sarna. Spotkać można kunę leśną i kunę domową oraz łasicę. Niekiedy uda się wyśledzić borsuka, piżmaka czy jenota.

System jezior to doskonała baza pokarmowa rzadko spotykanej wydry. Licznie występuje tu dzik.  W lesie i nad jeziorem gnieździ się wiele gatunków ptaków. Związane jest to z różnorodnością występujących tu biotopów.

Ścieżka

Na ścieżce dydaktycznej, którą zaprojektowałam wspólnie z uczniami znajduje się 6 stanowisk. Mają one swoje nazwy, które charakteryzują cechy środowiska, przez które przebiega trasa. Celem powstania ścieżki jest połączenie atrakcyjnego spaceru z określonym programem edukacji przyrodniczej i historycznej.


1.
Trasę wędrówki rozpoczynamy przy wejściu na drewniane molo wysunięte w głąb jeziora Szczucze, tuż za szkołą. Historia jego jest krótka, zbudowane zostało w 2004 roku w 700-letnią rocznicę istnienia Golczewa. Długości ok. 10 m zakończone jest wiatą widokową z miejscami do siedzenia. Widok z niej rozciąga się na całą panoramę jeziora. Latem strefy przybrzeżne pokryte są kobiercem kwiatów grążela żółtego i grzybienia białego. Przy samym brzegu rozciąga się pas szuwarów trzcinowych. Trzcina pospolita jest sinozieloną byliną do 4 m wysoką o długim, czołgającym się kłączu i źdźble gładkim, prostym, grubym, ulistnionym. Kwiatostanem jest duża rozpierzchła wiecha. Kwiaty są typowe dla traw. Kwitnie od lipca do września, jest wiatropylna. Rosnąc w silnym zwarciu trzcina eliminuje niemal zupełnie inne rośliny. Jesienią nadziemne pędy usychają. Wśród przepięknych krajobrazowo drzewostanów wznoszą się dumnie odrestaurowane częściowo ruiny zamku.

2. Schodząc z mola skręcamy w prawo i kierujemy się na strzeżoną plażę nad jeziorem Szczucze z wypożyczalnią sprzętu pływającego, małym amfiteatrem, 72-metrową akwaramą, sceną na występy, podświetlanymi fontannami tryskającymi z lustra wody. Z boku, przy źródełku stoi studzienka z żabą w koronie. Według legendy, w czasie szalejącej w osadzie epidemii, mieszkańców Golczewa uratowała od śmierci, mała żabka, wskazując im źródełko „zdrowej” wody. Od tego czasu Golczewianie uważają, że woda ze źródełka posiada moc uzdrawiającą. To legenda, a historia pomnika „żabki” sięga 1910 roku, kiedy to architekt Otto Walter z Berlina (syn pastora z Golczewa), otrzymał propozycję opracowania projektu „żabki” dla Golczewa. Projekt przedstawiał żabkę w koronie siedzącą na kuli ziemskiej. Żabę wykuł z kamienia berliński rzeźbiarz. Ustawiono ją w pobliżu dawnego zamku, przy skrzyżowaniu dróg, gdzie biło niewielkie źródełko. Tak przetrwała do czasu przebudowy drogi w 1974 r. Wówczas to, studzienkę zburzono, a „żabkę” przeniesiono na plażę, gdzie króluje dostojnie. Pod studzienką znaleziono w butelce zamknięty akt, informujący o idei budowy pomnika.

3. Idziemy dalej prosto, wzdłuż jeziora. Jesteśmy na zielonym szlaku. Po prawej stronie mijamy przepiękny drzewostan, z górującymi trzema pomnikowymi dębami bezszypułkowymi o obwodach: 427, 350, 235 cm. Po lewej stronie leży ośrodek kampingowy, gdzie latem wypoczywają wczasowicze z całej Polski. Po ok. 350 m dochodzimy do skrzyżowania, skręcamy w dróżkę oznaczoną zielonym znakiem prowadzącą tuż przy brzegu jeziora. Po lewej widzimy stawy rybne. Po kolejnych 350 m dochodzimy do cypla, gdzie ustawione ławeczki w cieniu wysokich drzew, skłaniają nas do postoju. Jest tu również przygotowane miejsce na ognisko. Mieszkańcy Golczewa, zwłaszcza młodzież, często tu odpoczywają ciepłą letnią porą.

Idziemy dalej ok. 300 m i wkraczamy do „Lasu Golczewskiego” wspinając się po skarpie. Zupełnie inny świat, zacieniony, tętniący rytmem leśnym wyznaczonym, zwłaszcza wczesną wiosną, przez ptaki. W tym tajemniczym miejscu spotykają się ze sobą dwie biocenozy. Po lewej, na wzgórzu mieszany las sosnowo-bukowo-dębowy o pomnikowych wymiarach wielu drzew. Ze względu na duże zacienienie, poszycie i runo są tu słabo rozwinięte. Po prawej stronie na terenach podmokłych rośnie bagienny las olsowy. Wędrując 200 m dochodzimy do przygotowanej przez Nadleśnictwo Rokita ścieżki zdrowia, najczęściej odwiedzanej przez dzieci i młodzież szkolną. Ale oprócz ćwiczeń rozciągających, można tu przysiąść i przyjrzeć się przyrodzie. W tym czarownym miejscu wysłuchamy głosów ptaków. Tereny leśne, zwłaszcza tak zróżnicowane jak tu są miejscem lęgu ptaków drapieżnych. Wśród drzew usłyszymy, a przy odrobinie szczęścia ujrzymy żerującą sikorkę, dzięcioła, pełzacza, kowalika czy gołębia siniaka.

4. Idziemy dalej ścieżką, zielonym szlakiem. Po kolejnych 200 m dochodzimy do lasu sosnowego – po prawej stronie i na krótki moment schodzimy ze szlaku, kierując się wąską dróżką w głąb lasu. Inny klimat. Panującym drzewem tego urokliwego miejsca jest sosna pospolita. Obok niej spotkamy świerk i brzozę. W podszycie ujrzymy: leszczynę, bez czarny, śnieguliczkę. Za chwilę zobaczymy mały wijący się strumyk, który przekroczymy drewnianą kładką.

Idąc ok. 400 m wchodzimy ponownie na oznaczoną zielonym szlakiem ścieżkę, skręcamy w prawo i dochodzimy do południowego brzegu jeziora z dostępem do wody. Znajduje się tu pole namiotowe, wiata dla wędrowców i miejsce na ognisko. Brzeg jeziora jest tu wysoki, wkoło las mieszany, rośnie w nim dąb szypułkowy o obwodzie 410 cm.

5. Dalej już idziemy dołem, teraz już żółtym szlakiem, ścieżką prowadzącą brzegiem jeziora. Ze względu na wiele cieków wodnych trasa ta jest specjalnie przygotowana dla spacerowiczów. Dużo tu mostków i drewnianych kładek. Wędrujemy tak w górę i w dół ok. 1 km, mijając dwa dęby bezszypułkowe o obwodach 332 i 329 cm, przechodząc obok szuwarów trzcinowych, gdzie często gniazdują łabędzie. Dochodzimy do mostka na rzece Niemica i dalej skręcamy w lewo kierując się w stronę miasta. Dochodzimy do ul. Zwycięstwa, skręcamy w lewo, zobaczymy skrzyżowanie dróg i drugą „żabkę” – fontannę. Projekt pomnika wykonał Czesław Imbra, a figurkę „żabki” – szczeciński plastyk Ryszard Wilk w 1975 roku. Wędrując dalej żółtym szlakiem po ok. 400 m, po prawej stronie widzimy wejście na ornitologiczny punkt widokowy. Należy się zaopatrzyć w lornetkę i cierpliwość, a przeżyć można niezapomniane chwile. Ogromne trzcinowiska to obfita baza pokarmowa dla błotniaka stawowego, trzciniaka, strumieniówki. Obszar ten zasiedlony jest przez perkozy, gągoły, łabędzia niemego, cyraneczki, łyski. Okresowo można spotkać czaple, żurawie. Wody jeziora Okonie to miejsce polowań orła bielika i kani rudej.

6. Wracamy tą samą drogą do skrzyżowania i skręcamy w prawo w kierunku baszty. Przechodzimy przez mostek i wspinamy się na wzniesienie ścieżką. Na szczycie ujrzymy wspaniałą wieżę o wysokości 33,6 m, o podstawie graniastosłupa. Obecnie stanowi ona punkt widokowy na miasto, jeziora i okolice. Basztę otaczają drzewa – pomniki przyrody: buki zwyczajne o obwodach: 485, 425 (obrośnięte bluszczem), 380, 370, 350 cm oraz dęby bezszypułkowe o obwodach: 370, 345, 330 cm.

Bibliografia



  • Szeszycki Tomasz, Cichoń Marek. Zespół przyrodniczo – krajobrazowy „Las Golczewski”, Rokita – Szczecin 1993

  • Szeszycki Tomasz, Leśne ścieżki, Rokita 1995

  • Traczyk Tadeusz, Rośliny lasu liściastego, Warszawa 1959

  • Tomanek Jakub, Nasze drzewa leśne, Warszawa 1951

  • Gminy województwa: Golczewo, [w:] PTTK Wędrowiec Zachodniopomorski, Szczecin 1(5)/2002

  • Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Golczewo nr 33/218/02 Rady Miejskiej, Golczewo 2002


Uwagi

Infrastruktura: W czasie spaceru po ścieżce napotkamy wiele miejsc na odpoczynek. Są również wydzielone miejsca na parkingi. Trasa jest zadbana, corocznie odnawiana.

Mocne strony ścieżki: przebiega przez przepiękne tereny zielone i ciekawe obiekty historyczne; cisza i bliskość miasta powoduje, że jest zwiedzana przez cały rok przez mieszkańców Golczewa.

Słabe strony: bliskość miasta powoduje, że jest dewastowana przez młodzież i dzieci, pomimo ciągłej edukacji szkolnej.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa w Golczewie
Ul. Szkolna 2
72 – 4 Golczewo
Opiekun grupy:
Maria Jędruszek  

Autorzy opisu:
Uczniowie Naukowego Koła Ekologów Lasu przy Szkole Podstawowej w Golczewie, uczniowie kl. V. Do najbardziej aktywnych uczniów należą: Alicja Bryguła, Aleksandra Jasik, Katarzyna Krupa, Ewelina Grabczak, Zuzanna Paczyńska.

Współpracujacy nauczyciele:
Urszula Szukalska

Galeria

  Jeszcze nie dodano załączników. Możesz dodać załączniki po zalogowaniu się.

Wyszukiwarka

Wyszukiwarka


Kontakt

(to jest kontakt w sprawie tej strony internetowej, a nie kontakt do zarządcy parku) 

Nazwa organizacji
Ośrodek Działań Ekologicznych "Źródła"
Adres organizacji
90-602 Łódź, ul. Zielona 27
Telefon do organizacji
42 632 8118
Adres www organizacji
www.zrodla.org

 
 


Newsletter

wpisz swój e-mail aby otrzymywać informacje o naszych działaniach

Wyślij



© 2010 Ośrodek Działań Ekologicznych "Źródła" | Dzień Pustej Klasy | zielone szkoły | oszczędzajmy wodę | edukacja globalna | Kalendarz świąt ekologicznych